Wyposażenie » Wyposażenie żołnierskie

Buty saperskie
Buty saperskie

Podstawowym obuwiem żołnierzy jednostek artylerii przeciwlotniczej były skórzane buty saperskie. Buty te występowały w dwóch zasadniczych wzorach – wz.1931 oraz wz.1934. Buty te używane były zarówno wraz ze spodniami sukiennymi wz.1937, jak i ze spodniami sukiennymi wz.1919. W obu przypadkach nogawki wpuszczano w cholewy.

 

Dlaczego but saperski był podstawowym obuwiem jednostek zmotoryzowanych. Buty kawaleryjskie dobrze zabezpieczały nogę od błota i kurzu, jednak latem odparzały nogi i były niewygodne do służby w pojazdach. But saperski dawał się łatwo włożyć i zdjąć co było o tyle istotne, że przy wkręceniu buta w gąsienice lub zaklinowaniu w pojeździe nogę dawało się wyszarpnąć. Ponadto dobre zabezpieczały nogę od błota, gorzej od piasku i kurzu. Żołnierze oceniali, iż były one wygodniejsze do służby w pojazdach i nie rozparzały nóg.

 

Buty saperskie wz.1931 były pierwszym polskim wzorem buta wojskowego tego typu. Wprowadzono do użytku Warunkami Technicznymi Materiałów Wojskowych z dnia 11 maja 1931 roku (M.14/31). Buty wykonane były ze skóry juchtowej. Cholewa wykonana z dwóch części sięgała do połowy łydek. Cholewa zaopatrzona w ucha do wciągania butów na nogę. Przyszywa naszyta na cholewę. Pięta usztywniona od zewnątrz. Wysokość obcasa wynosiła 28 – 32 mm. Boki podeszwy były strugane na równo i wypalone woskiem. Do podeszwy wbijano gwoździe ochronne rozmieszczone w sposób podany w szablonach. Na podeszwie przy obcasie wytłaczano w poprzek wyraźnym stemplem właściwy numer wielkości, literę szerokości i tęgości oraz rok wyrobu buta. W tym samym porządku rozmiar oznaczano tuszem wewnątrz cholewy.

 

Charakterystycznym elementem wyróżniającym buty saperskie wz.1931 było łączenie dwuczęściowej cholewy szwem po obu bokach buta. Wizualnie polskie buty saperskie nawiązywały więc do niemieckich butów Marschstiefel M1866.

 

Zgodnie z zachowanymi dokumentami Departamentu Intendentury, tj. Katalogiem Obowiązujących opisów i Warunków Technicznych na rok 1939 w dniu 10 czerwca 1934 zatwierdzono Warunki Techniczne butów saperskich wz.1934. Do chwili obecnej nie udało się odnaleźć stosownych dokumentów, które pozwalałyby na dokładne odtworzenie ich wyglądu. Z pomocą jednak przychodzi zachowana ikonografia z epoki. Na większości zdjęć z lat 30-tych żołnierze wojsk motorowych noszą buty saperskie różniące się od przedstawionych wyżej butów wz.1931, ze względu na brak charakterystycznego szwu bocznego cholewy. Należy przypuszczać, iż są to właśnie buty saperskie wz.1934.

 

Buty saperskie przeznaczone dla oddziałów pancernych i zmotoryzowanych miały być pozbawione gwoździ w podeszwie. Jest to zrozumiałe, ze względu na możliwości uszkadzania sprzętu motorowego w polu. Jak wskazują jednak zdjęcia z epoki zasada ta nie była ściśle stosowana.

 

Jednostkom artylerii przeciwlotniczej nakazano przemundurowanie na buty saperskie dopiero z dniem 1 kwietnia 1939 r. Do tego czasu dopuszczano noszenie trzewików, choć już większość jednostek została przemundurowana wraz z motoryzacją w roku 1937.

 

Buty saperskie, podobnie jak inne rodzaje obuwia trafiały do jednostek jak i zapasu mobilizacyjnego jako niebarwione czyli w barwie naturalnej skóry. Barwienie na czarno odbywało się dopiero w jednostkach. Buty wydawane żołnierzom w sierpniu 1939 r. z zapasu mobilizacyjnego były butami w barwie naturalnej.