"Praktyczny sposób kreślenia drogi płatowca na stanowisku baterii przeciwlotniczej"

kpt. Stanisław Krzywobłocki

Przegląd Artyleryjski nr 7 rok 1929

Zachowano pisownię oryginalną

Dozorowanie przestworza tworzy jedno z podstawowych zadań formacji O. Pl., które mogą je dobrze wykonywać, dzięki temu, że tworzą gęstą sieć obserwacyjno-alarmową. Zebrane wiadomości wykorzystuje obrona plotn., lotnictwo, oraz wyższe dowództwa, dla których ozaki działalności powietrznej nieprzyjaciela posiadają ogromne znaczenie. Dozorowanie przestworza odbywa się ciągle, na całym obszarze leżącym w promieniu działania lotnictwa nieprzyjaciela. (tu rys.1) Całość sieci dozorowania przestworza składa się z: jednostek O.P.L. oraz posterunków specjalnych obserwacyjno-alarmowych, tworzą one sieć, przez którą żaden samolot n-pla nie może się przedostać niepostrzeżenie i jest śledzony stale, aż do powrotu na swój obszar. W tej ogólnej sieci dozorowania przestworza bierze udział i artyleria plotn., która do swych meldunków o działalności lotnictwa npla dołącza wykres dróg samolotów nieprzyjaciela, wykreślonych ciągłymi liniami dla każdego typu samolotu. Na początku linii umieszcza się: liczbę porządkową, godzinę, o której widziano samolot, i średnią wysokość samolotu, koniec linii zaopatruję się w strzałkę, wskazującą kierunek lot.

Sporządzenie takiego wykresu przez baterię artylerii plotn., która rozporządza automatycznym ,,kreślarzem drogi”, nie napotyka na wielkie trudności. Jednak wobec tego, że przyrząd ten jest skomplikowany i drogi, doszedłem do przekonania, że należałoby zbudować przyrząd bardziej prosty i tani dla tego celu. Badając tę kwestię stwierdzam, że można wykreślać bardzo dokładnie drogę samolotu, bez kreślarza drogi, posługując się do tego zwykłym dalmierzem. Jak wiemy, każdy dalmierz posiada pierścień z podziałką azymutalną w tysiącznych. Orientujemy dalmierz w terenie, to zn. ustawiamy go w kierunku północy, przy czym wskaźnik musi wówczas wskazywać zero na podziałce azymutanej. W takich wypadkach posługujemy się przy orientowaniu, jakimkolwiek punktem celowania w terenie, którego azymut jest znany. Po zorientowaniu dalmierza łatwo się przekonamy, że gdy go skierujemy na wschód, wskaźnik wskaże 1600, na południe 3200 i na zachód 4800 tys. Uskuteczniając pomiary dalmierzem w czasie strzelania baterii, możemy dodać do jego obsługi jeszcze jednego inteligentnego kanoniera, który w sposób ciągły i nie przeszkadzając obsłudze dalmierza, będzie zapisywał co kilka sekund azymut samolotu, jego odległość poziomą i wysokość. Przeznaczony do tej czynności kanonier może zapisywać te dane w formie następującej tabeli.

Zapisywanie kierunku odległości poziomej i wysokości może być uskuteczniane co 5,10 lub 20 sekund, w zależności od dokładności, którą chcemy osiągnąć przy wykresie drogi samolotu. Wykres graniczny drogi samolotu możemy sobie potem odtworzyć według tej tabelki, posługując się specjalnie przygotowanym wykresie na kalce.

W tym celu na kalce wykreślamy wykres (rys.2), którego koła oznaczają odległości poziome w pewnej podziałce (1:25 000, 1:100 000, 1:300 000) w zależności od mapy, którą posiadamy. Koła te wykreślamy dla odległości poziomych co 500 m. Dalej na wykresie zaznaczamy promieniami odpowiednie azymuty w tysiącznych na przykład, co 400 tys. Po zakończonym strzelaniu zaznaczamy punktami, według tabelki kierunek i odległość poziomą poszczególnych położeń samolotu, łączymy te punkty, za pomocą krzywika, linią ciągłą, o kolorze odpowiadającym danemu typowi samolotu. Przy danej krzywej jak na rysunku nr 1, stawiamy numer krzywej, godzinę rozpoczęcia lotu i średnią wysokość obliczoną z tabelki. Nakładamy ten wykres na mapę, tak by środek wykresu nakrył stanowisko dalmierza, a kierunek zerowy był skierowany na północ topograficzną, dalej wyrysowywujemy na kalce 2 lub więcej punktów orientacyjnych z mapy. W tej sposób otrzymamy wierny obraz graficzny drogi samolotu nieprzyjacielskiego.

OPRACOWAŁ: Mateusz Roskosz