Dnia 1 listopada 1924 r. Szef Sztabu Generalnego zatwierdził referat Biura Ścisłej Rady Wojennej (L.3906/IIIa) pt. Przygotowanie wojska do kampanii zimowej, który wykładał w zasadzie całość charakterystyki polskiego teatru działań oraz potrzeb armii wobec potencjalnego konfliktu z ZSRR. Jak podkreślał dokument obfitość opadów śnieżnych w okresie zimy na terenach wschodnich i południowych wpływała w wielkim stopniu niekorzystnie na rozwój i ciągłość działań operacyjnych. W tym okresie gruba powłoka śnieżna na ogromnych obszarach terenu stwarzała ciężką przeszkodę dla ruchu kołowego i pieszego, co z kolei wpływało na kostnienie frontu na okres 3-4 miesięcy. Oceniano, iż w przypadku wielkich działań operacyjnych należało się z tym pogodzić. Nie można było jednak zaakceptować tego stanu rzeczy, jeśli chodzi o ograniczenie swobody taktycznej działalności bojowej, szczególnie na wielkich przestrzeniach wschodniej granicy.
W celu zachowania swobody taktycznej należało uniezależnić od przeszkody śniegowej. Docelowo każda dywizja piechoty miała rozporządzać dla działań wypadowych w okresie zimowym zgrupowaniem przystosowanym całkowicie do posuwania się po śniegu poza drogami, bardzo silnie wyposażonym w broń towarzyszącą i środki łączności, w sile:
• 1 batalion piechoty (3 kompanie + 1 kompania ckm),
• 1 bateria artylerii lekkiej,
• 1 kompania łączności.
Z czasem do planowania włączono także Wielkie Jednostki Kawalerii.
Wkrótce po rozpoczęciu wprowadzania i wyszkolenia oddziałów narciarskich, rozpoczęto intensywne prace nad stosownymi regulaminami. W marcu 1928 r. odbyły się w Tatrach pierwsze duże ćwiczenia zimowe 21 Dywizji Piechoty Górskiej. W 1929 r. narciarstwo wojskowe przestało być sportem, a stało się działem wyszkolenia.
Koncentracje Wielkich Jednostek, prowadzone co roku skupione były na działaniach oddziałów narciarskich nie w górach, a na kresach wschodnich. W okresie od 26 listopada 1938 r. do 28 lutego 1938 r. w rejonie m. Święciany odbyła się duża koncentracja nizinna. W kolejnych etapach manewrów brały udział następujące jednostki:
• zgrupowanie Suwalskiej Brygady Kawalerii,
• 1. pułk ułanów i batalion KOP „Suwałki”,
• zgrupowanie Wileńskiej Brygady Narciarskiej,
• zgrupowanie 19 Dywizji Piechoty,
• zgrupowanie 29 Dywizji Piechoty,
• zgrupowanie Brygady Kawalerii Suwałki,
• 23. pułk ułanów,
• 11 szwadron pionierów,
• 4 dywizjon artylerii konnej,
• 41. pułk piechoty.
W skład 19 Dywizji Piechoty wchodziła bateria 19. pułku artylerii lekkiej z m. Nowa Wilejka/Mołodeczno/Lida. W składzie baterii artylerii na płozach wchodziły także pododdziały łączności.
Podstawą łączności na nartach w artylerii były patrole telefoniczne oraz gońcy. Warto wspomnieć, iż ze względu na ograniczenia powstające w wyniku poruszania się w śniegu, poważnie ograniczono rolę łączności telefonicznej pozostawiając jej w zasadzie budowę linii głównej po osi marszu oddziału. Wynikało to nie tylko z trudności w pracy patroli telefonistów na nartach, ale przede wszystkim z powodu dużej ruchliwości oddziału narciarskiego i użycia go do obejścia i pościgu. Zrezygnowano z budowy linii bocznych, na przełaj, gdyż jak wykazały doświadczenia, patrole nigdy nie były w stanie wykonać takiego zadania, nawet w powiększonych składach.
Istotnym środkiem łączności w warunkach śnieżnych byli gońcy narciarze. Na gońców wybierano odważnych narciarzy, którzy dobrze opanowali technikę jazdy, jeszcze przed służbą wojskową. Administracja wojskowa nakładała na Komendy Uzupełnień odnotowywanie specjalności narciarskiej przyniesionej z cywila. Gońców szkolono w orientowaniu się w terenie, znajomości map i służby meldunkowej.
Niniejsza sesja prezentuje sylwetkę narciarza telefonisty z baterii 19. pal z 19 Dywizji Piechoty podczas koncentracji w zimie 1938 – 39. Narciarz przedstawiony został w podwójnej roli – tj. gońca oraz telefonisty zwijakowego.
Narciarz umundurowany jest w mundur sukienny wz.36 wraz ze spodniami sukiennymi wz.38. Na stopach trzewiki narciarskie wz.31 z owijkami sukiennymi i skarpetami cywilnymi. Na mundur założona kurtka wiatrowa wz.29 wraz z szalikiem. Na dłoniach rękawice wełniane wz.32 wraz z założonymi na nie cywilnymi łapawicami wełnianymi. W stanie spięty pasem głównym skórzanym z 2 ładownicami wz.22. Na pasie także bagnet w pochwie z żabką wz.24. Na głowie rogatywka polowa wz.34 z przyszytym haftowanym orłem wz.37. Uzbrojony w karabinek wz.29 bez specjalnego pasa narciarskiego do kbk. Ten element wyposażenia pojawiał się w użyciu stosunkowo rzadko.
Jako telefonista narciarz prezentuje sposób rozwijania linii telefonicznej na nartach poprzez zastosowanie formy zwijaka plecakowego. Zwijak wz.24 został przymocowany do nosidła na bebny telefoniczne.
Sesję wykonano w oparciu o materiały zgromadzone w Wojskowym Biurze Historycznym w Rembertowie.
