Dnia 22.11. 2018 r. ukazał się zeszyt 153 Wielkiego Leksykonu Uzbrojenia pt. „Granaty i miny przeciwpancerne”, autorstwa naszych kolegów Jędrzeja Korbala i Pawła Janickiego. Jest to pierwszy z kilku tomów traktujących o elementach wyposażenia Wojska Polskiego wcześniej nigdy szerzej nie opisanych – granatach przeciwpancernych oraz wiązkach granatów obronnych. Nie ukrywamy, iż jest to efekt kilku lat pracy archiwalnej i mozolnego łączenia faktów, dokumentów oraz benedyktyńskiej pracy z relacjami żołnierzy.
W związku z tym na potrzeby tomu przygotowaliśmy krótką sesję zdjęciową polskiego „Łowcy czołgów”. Myliłby się ten, który uważa, że termin ten zapożyczony został przez nas z armii obcych. Określenie „Łowcy czołgów” pojawia się w dokumentacji Ministerstwa Spraw Wojskowych w II połowie lat 30-tych, dla określenia oddziałów do walki z czołgami.
Zacytujmy w tym miejscu fragment zeszytu naszych kolegów: „Czy tak udane konstrukcje, jakim były granaty ppanc. „Maciek” czy „J.35” weszły ostatecznie na listę etatowego uzbrojenia WP[…] ? […] Badając sprawę udanego i taniego środka zwalczania broni pancernych jakim był ręczny granat ppanc. można stwierdzić, że pewne ilości tej broni zostały przed wojną wyprodukowane, a środki na ich dalsze wytwarzanie zostały zabezpieczone w budżetach. Pamiętajmy, że granat był bronią wielokrotnie mniejszą, tańszą i prostszą w produkcji i utrzymaniu niż specjalny karabin. Ze względu na podobieństwa działania – kb. spec. do kb oraz granat ppanc. do granatu obronnego/zaczepnego szkolenie nie było skomplikowane i nie oznaczało dodatkowych kosztów. Ostatnią sprawą jest rozróżnianie typów granatów przez samych żołnierzy i ich wyszczególnianie w relacjach wojennych. Być może, choć jest to tylko hipoteza, stwierdzenie „czołg zniszczono granatami” powinno nabierać dziś nieco innego, bardziej „przeciwpancernego” charakteru?”.
Jeśli zaś chodzi o użycie wiązki granatów ręcznych jako środka ppanc, była to broń regulaminowa, którą miano wykorzystywać do zrywania gąsienic czołgów. Pojawia się ona w polskich regulaminach i prasie wojskowej już w latach 20-tych, a dane zebrane przez II Oddział SG z wojny w Hiszpanii wykazały świetne efekty w zrywaniu gąsienic czołgów. Szkolono w ich użyciu nie tylko piechotę, ale także kawalerię, Obronę Narodową, czy Korpus Ochrony Pogranicza. Świadectwa o użyciu wiązek granatów i ich skuteczności znajdujemy praktycznie na każdym odcinku frontu września 1939 r.
Wiele więcej informacji znajdziecie w tomie 153 WLU.
Zdjęcia prezentują kaprala piechoty w czasie walk 1939 r. wyposażonego w granat przeciwpancerny wz.35J oraz wiązkę 3 granatów obronnych wz.1933, sporządzonej według tych szczątkowych danych, do których dotarli autorzy.
Jako tło do zdjęć zacytujmy ppor. rezerwy Zygmunta Kotarskiego z Ośrodka Zapasowego Nowogródzkiej Brygady Kawalerii o walkach oddziału z 7 września 1939: „(…)Oficer wojsk ppanc. wyznaczył linię obronną na przypuszczalnym kierunku natarcia. Każdy oficer i żołnierz musiał wykopać sobie dołek na linii obronnej, chroniony od przodu i z boków wałem ziemnym, pokrytym murawą. Oficer ppanc. wykopał sam dla siebie dołek przed linią obronną. Rozdano granaty. Mowa do ludu była krótka: dopuścić czołg na kilka metrów przed linię obronną i dopiero wtedy rzucać granaty pod czołg. Z tyłu ustawiono karabiny maszynowe dla powstrzymania ewentualnej paniki. Wkrótce czołgi pokazały się na dość szerokiej linii. Oficer ppanc. wszedł do swego dołka. Czołgi zbliżały się szybko, ich karabiny maszynowe otworzyły ogień. Ułani, przytuleni w dołkach, ściskali kurczowo granaty, nikt się nie ruszał. Traf chciał, że dowodzący czołg sunął wprost na oficera ppanc. Gdy dotarł blisko jego stanowiska, ten wstał na całą swoją wysokość i rzucił pod czołg wiązkę granatów. Czołg zakręcił się, ale jednocześnie oficer ppanc. dostał całą serię karabinu maszynowego. Czołgi zawróciły. Była to najlepsza, przy braku dział przeciwpancernych, lekcja obrony przed czołgami – niestety kosztem prawdziwego bohatera.”
