Biblioteczka » Przemysł łączności

"Era" Polskie Zakłady Elektrotechniczne

"Era" Polskie Zakłady Elektrotechniczne uruchomiono w 1926 roku przy ulicy Inżynierskiej 7 na terenie warszawskiej dzielnicy Włochy. Początkowa powierzchnia, zajmowana przez zakłady, nie przekraczała 430 metrów kwadratowych, a zatrudniano łącznie 27 osób (pracownicy fizyczni i umysłowi). Przedsiębiorstwo to powstało w wyniku współpracy kadry międzynarodowej i zespołu polskich inżynierów, którzy słusznie uważali, że rozwój kolejnictwa  w Polsce utrzyma się i przed długi okres wymagał będzie dostaw urządzeń elektrycznych, głównie oświetleniowych.

 

Celem możliwie szybkiego uniezależnienia się od importu części zacieśniono współpracę tylko z czeskim odpowiednikiem polskiej firmy - Elektrotechnicky Regulator Automaticky. Od południowych sąsiadów uzyskano w ten sposób interesujące polskie kolejnictwo patenty: prądnice, samoczynne regulatory i inne zespoły instalacji oświetleniowych w pojazdach szynowych, samolotach, a także na statkach. Jednym z głównych produktów przedsiębiorstwa był elektryczny system przekładani typu „Era Gebus” wykorzystywany w wagonach produkcji zakładów H. Cegielski w Poznaniu czy Zakładów Ostrowieckich w Warszawie. Ważną gałęzią produkcji było wytwarzanie urządzeń elektrycznych obejmujących oświetlenie, sygnalizację oraz zasilanie urządzeń radiowych dla samolotów komunikacyjnych i wojskowych. Z powodzeniem wykorzystywano tutaj również własne patenty.

 

Większościowy udział w strukturze kapitałowej warszawskich zakładów „ERA posiadali polscy inżynierowie - założyciele i współzałożyciele firmy. Jednym z nich był wybitny fachowiec, inż. Kazimierz Gajczak (1872-1933), prezes Związku Elektrowni Polskich, tylko 25% pakietu akcji należało do Czechów. Do fabryki jako terminatorów przyjmowano najchętniej uczniów znanej warszawskiej szkoły zawodowej im. Michała Konarskiego. Fabryka w miarę rozwoju rozszerzała produkcję, zajęła się zaopatrywaniem wojska oraz cywilnych sieci łączności. Specjalnością fabryki okazały się przyrządy pomiarowe o dużej dokładności. W 1939 roku powierzchnia budynku głównego fabryki wynosiła blisko 2500 metrów kwadratowych, zatrudniano ponad 400 pracowników fizycznych i 43 inżynierów i techników. Podczas okupacji nadzór nad "ERĄ" przejął niemiecki koncern Siemens-Schuckert. Polski personel w tajemnicy przed Niemcami montował prądnice radiowe dla ruchu oporu.