"Rumuńskie ćwiczenia przepraw i użycie nart wodnych" 

(Gen. Cosmuta. Revista Geniului. Nr. 9/32)

SAPER 1933

mjr Karol Czarnecki

W lecie 1932 roku 2. (bukareszteński) pułk saperów (pionierów) zorganizował na jeziorze Floreasca ćwiczenie przeprawowe ze szczególnem uwzględnieniem nart wodnych. Ćwiczenie to odbyło się w obecności króla, ministra obrony narodowej, inspektorów generalnych i wyższych oficerów garnizonu bukareszteńskiego.

Program ćwiczeń obejmował, według artykułu gen. Cosmutâ:

1) Pokaz poruszania się po wodzie większej ilości żołnierzy przy pomocy nart wodnych;

2) Poruszanie się po wodzie patroli na nartach wodnych;

3) Objaśnienie konstrukcji nart wodnych;

4) Przeprawę jednej kompanji piechoty przy użyciu nart wodnych, tratewek improwizowanych, łodzi żelaznych, jakoteż łodzi i czółen rybackich.

5) Konkurs szybkości na nartach wodnych.

Wykonawcami 1. punktu programu były patrole ze wszystkich pułków saperów (Nr. 1 — 7), pułku pontonierów i z 1. samodzielnego górskiego bataljonu saperów, ogółem 34 narciarzy wodnych. Szybkość wiatru i m/sek. (rys. 1).

Patrole narciarzy wodnych poruszały się w różnych ugrupowaniach: w formie litery T, w 2 linjach, w formie rombu i t. p. Przeprawiając się, część patrolu strzelała, druga część posuwała się naprzód, czyniąc to naprzemian.

Następnie demonstrowano poruszanie się narciarza bez użycia wiosła, jedynie przy użyciu nóg; szybkość była różna, przeciętnie w ciągu 14 minut — 300 m, albowiem taki marsz po wodzie jest bardzo męczący. Używając wiosła narciarz wodny przebył tą samą przestrzeń w ciągu 2 min. i 10 sek., czyli około 7 razy prędzej.

Pozatem przeprawiały się 2 patrole, każdy po 4 saperów, przyczem ich narty wodne połączone były między sobą (sprzężone). Jeden saper, przeprawiając się, rozciągał kabel telefoniczny.

Narty wodne składają się ze szkieletu drewnianego, rozpartego na sześciokątnej ramie duraluminjowej, i z powłoki z materji gumowanej. Szkielet jest dwudzielny, przednia część jest dłuższa. Na dnie szkieletu znajduje się podstawa dla nogi narciarza. Na przedniej, spodniej części powłoki umieszczone są 2 pletwy w formie worka, który przy ruchu naprzód zamykają się ,,zaś przy ruchu wtył — otwierają się. Daje to człowiekowi rodzaj oparcia o wodę i umożliwia wysunięcie drugiej nogi. Otwór powłoki, w który wsadza się nogę, obszyty jest materją gumowaną, która się ściąga sznurkiem tuż pod kolanami, a to dlatego, ażeby woda nie dostała się do wnętrza nart (rys. 3).

Cały szkielet jest łatwo łamliwy i wymaga ostrożnego obchodzenia się z nartami. Całość da się zapakować w 2 workach (noszonych przez jednego człowieka) o łącznej wadze 22 kg.

Będąc osobiście w 4. pułku saperów (pionierów) w Czerniowcach widziałem takie narty, użyte do posuwania się w dół i wpoprzek Prutu. Używać je mogą wyłącznie dobrzy pływacy i to tylko po pewnem przeszkoleniu. Wywrócenie się do wody, aczkolwiek rzadkie, może być dla człowieka niezupełnie bezpieczene, szczególnie gdy woda dostanie się do wnętrza nart. Autor rumuński twierdzi, że wydostanie nóg z narty odbywa się szybko, jest to jednak rzecz względna. Dla celów wojskowych szybkość osiągnięta jest za mała, stanowi to jedną z poważnych wad omawianych nart wodnych.

Podkładając wiosło narciarz może wygodnie usiąść i siedząc strzelać. Rozciąganie kabla przez rzekę, niezbyt szeroką, wydaje się możliwe, aczkolwiek tego osobiście nie widziałem.

Według numeru 4 programu przeprawiano w rzeczywistości 1 komp. piechoty ze straży przedniej dyw. piech., nie czekając na przybycie kolumny pontonowej. Narciarze wodni z saperów (markując piechotę) tworzyli pierwszą falę przeprawową. Szybkość prądu — prawie zero. Przeprawę dokonała 1. kompanja saperów, mająca do dyspozycji:

- 36 worków kładkowych systemu polskiego, do budowy 2 tratewek (podane, że znajdują się w taborze bojowym baonu saperów dywizyjnych na 4 wozach).

Kolejność użycia środków przeprawowych: narciarze wodni, zaś po zajęciu przez nich przeciwległego brzegu, łódki rybackie, tratewki workowe, łodzie żelazne i drewniane.

Użycie kompanji saperów:

a) Przygotowanie :

1. pluton — 3 tratewki workowe,

2. pluton — 1 tratewkę workową i 1 tratewkę z drzewa rekwirowanego (zastępczą),

3. pluton — maskowanie materjału przeprawowego, wykonanie pomocniczych ram drewnianych do noszenia łodzi żelaznych, przygotowanie dojść do miejsc przeprawowych.

b) Wykonanie : 2 miejsca załadowania, plan przewożenia całego bataljonu według załączonej tabeli.

Wnioski autora rumuńskiego.

1) Narty wodne nadają się bardzo dobrze dla celów sportowych, szczególnie zaś dla policji i dla korpusu ochrony pogranicza. W odniesieniu do armji mogą one być przydatne dla patroli. do rozpoznania taktycznego i technicznego, do przeciągnięcia linji telefonicznej przez rzekę i t. p.

2) Okazała się konieczność posiadania przez kompanje saperów jeszcze większej ilości sterników, bowiem stosowanie małych pojazdów wodnych, szczególnie z rekwizycji, wymaga procentowo większej ilości sterników wyszkolonych niż regulaminowe pojazdy wodne (pontony).

3) Chcąc zaskoczyć nieprzyjaciela, podciągnięcie pojazdów wodnych do brzegu i spuszczenie ich na wodę musi się odbywać sprawnie i w zupełnym spokoju, a więc musi być szkolone.

4) Ponieważ w Rumunji właściwy materjał pontonowy obsługiwany jest przez formacje pułku pontonierów, saperzy dywizyjni powinni być wyćwiczeni i zdolni do organizowania przepraw

bez właściwego materjału pontonowego, względnie nie czekając na przybycie tego materjału.

5) Pierwsza fala przewozowa na wiosłach, następne przy użyciu silników przyczepnych, względnie łodzi motorowych, co znacznie zmniejsza czas trwania przeprawy. Sprzęt silnikowy jest szczególnie potrzebny przy większych przeprawach, podczas których zachodzi jeszcze konieczność utrzymania i ochrony mostu pontonowego.

6) Powinno się dążyć do częstych ćwiczeń przeprawowych z piechotą, doskonaląc współdziałanie piechoty z saperami.

Ze swej strony uważam, że narty wodne nie są bojowym środkiem przeprawowym, dającym większą szybkość. Nadają się one głównie dla celów technicznych i do różnych prac w czasie pokoju. Stosowanie ich dla celów utrzymania łączności (przewożenie meldunków, przeciągnięcia kabla telefonicznego) wydaje się możliwem i godnem dalszych doświadczeń.

W czasie wojny przydałyby się one w ilości po 2 szt. na komp. saperów i na każdy pluton pontonowy. W czasie pokoju mogą je mieć bataljony saperów dywizyjnych po 4 sztuki (wyłącznie dla grupy sterników) i ewentualnie korpus ochrony pogranicza, celem łatwiejszego dozorowania rzek i jezior.

Opracował: Paweł Ludwiczak