Artyleria przeciwlotnicza » Jednostki artylerii przeciwlotniczej

5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej - Kraków
5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej - Kraków

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych z 10 maja 1924 r., o wprowadzeniu w życie nowej organizacji artylerii przeciwlotniczej Dowództwo Okręgu Korpusu Nr V poleciło utworzenie samodzielnej baterii artylerii przeciwlotniczej Nr 5 w Krakowie, przy 5. pułku artylerii ciężkiej. Pierwszym dowódcą baterii był kpt. Stanisław Batycki. Skład osobowy baterii był niewielki – 2 oficerów, 7 podoficerów i 26 szeregowych. Wyposażenie baterii stanowiły dwie armaty plot. półstałe kal. 76,2 mm wz.1902 i dwa karabiny maszynowe.

 

Rozkazem wykonawczym z dnia 27 listopada 1925 r. nakazano utworzyć m.in. 6 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej przy 5. pac w Krakowie. Dywizjon składał się z 2 baterii. Ze względu na problemy kadrowo - sprzętowe, nowa organizacja artylerii p-lot została wstrzymana. W przypadku 6 daplotu dokonano zmiany numeru na 5 daplot.

 

W roku 1929 wszystkie dywizjony podporządkowano dowódcy 11 Grupy Artylerii - płk Rudolfowi Uderce. Nowe podporządkowanie skutecznie rozwiązało szereg problemów szkoleniowych i kadrowych, na które cierpiała artyleria przeciwlotnicza w latach 20-tych. W maju 1931 r. rozkazem Ministra Spraw Wojskowych utworzono 3 baterię w 5 sdaplot w Krakowie.

 

Stanowisko armaty półstałej 75 mm na poligonie 5 daplot w 1930 r.

 

 

.

Zgodnie z etatem z 1931 r. w skład samodzielnego dyonu powinno wchodzić 16 oficerów, 33 podoficerów zawodowych oraz 255 podoficerów i szeregowych służby zasadniczej. Dyony uzbrojone były w armaty półstałe 75 mm wz. 97/25. W roku 1932 nastąpiło przemianowanie samodzielnych dywizjonów na dywizjony artylerii przeciwlotniczej.

 

Z dniem 25 października 1937 r. nastąpiło przezbrojenie 5 daplotu. Jedna z dotychczasowych baterii armat wz.97/25 została przeformowana w baterie motorową armat 40 mm wz.1936. Szkolenia obsługi zakończono z dniem 1 stycznia 1938 r. Do dnia 1 lutego 1939 r. w 5 daplot w Krakowie znajdowały się cztery baterie, w tym:

  • 1 bateria - 40 mm armaty wz.1936,

  • 2 bateria - 40 mm armaty wz. 1936,

  • 3 bateria - 75 mm armaty półstałe wz.37St,

  • 4 bateria - 75 mm armaty półstałe wz.37St,

Jednostka stacjonowała w koszarach na Kopcu Kościuszki (Koszary Prądzyńskiego), w Krakowie. W dniu 10 listopada 1938 r. 3 dyon otrzymał sztandar z rąk gen. Tadeusza Kasprzyckiego podczas uroczystości na Polu Mokotowskim w Warszawie.

 

Koszary 5 daplot w 1930 r.w Krakowie.

 

Kadra

W latach 1924 - 1939 funkcję dowódcy 2 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej sprawowali kolejno:

  • mjr Stanisław Batycki - od 1924 - 1934,

  • mjr Eugeniusz Królikowski - od 1934 - 1936.

  • ppłk Leon Przybytko - od 1936 - 1939,

  • mjr Kazimierz Mroziński - 1939 - nie zdążył objąć dowodzenia.

Kadra zawodowa oficerów 5 dywizjonu według stanu na 23 marca 1939 r. przedstawiała się następująco:

 

Dowódca dywizjonu

ppłk Przybytko Leon

I z-ca dowódcy

kpt. Rutkowski Wacław II

Adiutant

por. Baturo Jan

Oficer ds. gospodarczych

kpt. Marski Emil Klaudiusz

Oficer mobilizacyjny

kpt. Laskowski Kazimierz Antoni

Oficer techniczny

kpt. Marski Emil Klaudiusz

Dowódca plutonu łączności

por. Dac Józef Grzegorz

Dowóca 1 baterii

kpt. Marczas Stanisław Tomasz Piotr

Dowódca plutonu

ppor. Lebelt Zenon

Dowódca plutonu

ppor. Wesołowski Klemens Andrzej

Dowódca 2 baterii

p.o. kpt. Rutkowski Wacław II

Dowódca plutonu

ppor. Skowroński Stanisław Antoni

Dowódca 3 baterii

kpt. Godunow Borys

Dowódca plutonu

ppor. Baczewski Jerzy Stanisław

Dowódca 4 baterii

kpt. Kopeć Józef Jan

Dowódca plutonu

ppor. Lasociński Marian

 

Okres mobilizacji

W wyniku napływających informacji o koncentracji wojsk niemieckich podjęto decyzję o mobilizacji we wszystkich jednostkach, w tym w Dowództwie Okręgu Korpusu nr V w Krakowie, pod które podlegał dyon. Mobilizacja 5 daplotu rozpoczęła się 24 sierpnia 1939 r. W wyniku mobilizacji dywizjon wystawił jednostki artylerii przeciwlotniczej dla Armii "Kraków" oraz Grupy Odwodów "Kutno", a także OPL kraju. Łącznei zmobilizowano sześć pododdziałów, tj. baterie motorowe typu A o numerach 6, 7, 21 oraz 24, a także typu B nr 85. Ponadto wystawiono pluton półstały nr 504.

 

Nadwyżki dywizjonu, pozostałe po zakończeniu mobilizacji, przekazane miały być do Ośrodka Zapasowego Artylerii Przeciwlotniczej Nr 2 w Brześciu. Po zakończeniu mobilizacji i przekazaniu nadwyżek dywizjon uległ rozformowaniu.

 

Oficerowie 5 daplot na poligonie w 1930 r.

 

Szlak bojowy

Bateria Artylerii Przeciwlotniczej Motorowa typu A nr 6 - bateria 4 armat 40 mm wz.36 przydzielona do 6 Dywizji Piechoty.

 

Dowódca – por. Józef Grzegorz Dac,
Oficer zwiadowczy – ppor. rez. mgr Juliusz Emanuel Aleksander Łada-Grodzicki,
Dowódca plutonu – ppor. rez. mgr Marian Tadeusz Restorff,
Dowódca plutonu – ppor. rez. Maksymilian Augustyn Sowa,

 

Brak szczególowych informacji co do przebiegu szlaku bojowego.

 


Bateria Artylerii Przeciwlotniczej Motorowa typ A nr 7 - bateria 4 armat 40 mm wz.36 przydzielona do 7 Dywizji Piechoty.

 

Dowódca – kpt. Stanisław Tomasz Piotr Marczak
Oficer zwiadowczy – ppor. Klemens Andrzej Wesołowski
Dowódca 1 plutonu - ogn. pchor. rez. Bohdan Kazimierz Maciejczyk († 6 IX 1939 w Puławach), od 8 IX – ppor. rez. Filip Leopold Müller
Dowódca 2 plutonu – plut. pchor. rez. Rufin Piotr Gołąbek
Dowódca 3 plutonu – ppor. rez. NN, od 8 IX – ppor. rez. Henryk Żółciak
Dowódca 4 plutonu – plut. pchor. rez. Antoni Lewkowicz

 

Bateria po mobilizacji rozpoczęła nocny marsz z 25 na 26 sierpnia z Krakowa do Częstochowy. Po zameldowaniu się w sztabie 7 DP, dowódca odtrzymał zadanie zorganizowania OPL czynnej Częstochowy. Bateria zajęła stanowiska ogniowe w mieście. Dnia 1 września 1939 r. zestrzelono pierwszy samolot He 111. Kolejnego dnia zestrzelono jedną maszynę, a dwie uszkodzono. Jednocześnie dnia 2 września bateria opuściła miasto i wyruszyła do m. Janów Wielki. Dnia 3 września bateria dotarła do Kielc, skąd wyruszyła do Kazimierza nad Wisłą. Dnia 4 września dowódca zameldował się w sztabie Warszawskiej Brygady Pancerno - Motorowej w m. Kurów. Tam dowódca otrzymał zadanie obrony mostu w m. Puławy. W obronie bateria pozostaje do 11 września, potem odchodzi do m. Kurów. Dnia 16 września bateria dociera do Kraśnika. Wraz z  Brygadą bateria maszeruje na Tomaszów, gdzie 19 września bierze udział w natarciu Brygady na Tomaszów. Dalej maszeruje na Rogoźno. Dnia 20 września bateria kończy szlak bojowy wraz z kapitulacją brygady.


Bateria Artylerii Przeciwlotniczej Motorowa Typ A nr 21 -  bateria 4 armat 40 mm wz.36 przydzielona do 21 DPG.

 

Dowódca - kpt. Borys Godunow

oficer zwiadowczy – ppor. Zenon Lebelt
dowódca 1 plutonu - ppor. rez. Wincenty Jerzy Kluska
dowódca 2 plutonu – ppor. rez. Edmund Wiktor Sojecki
dowódca 3 plutonu – ppor. rez. Jan Adam Chwierut
dowódca 4 plutonu – ogn. pchor. Borys Kinderman
szef baterii – ogn. Jan Grela

Podchorążowie: ogn. pchor. Borys Kinderman, pchor. rez. Jan Dąbrowski.

 

Bateria rozpoczęła mobilizację 24 sierpnia 1939 r. Dnia 26 sierpnia przybyła marszeł do Bielska do 21 Dywizji Piechoty Górskiej. Tam bateria znajdowała się dnia 1 września 1939 r., po czym ruszyła do m. Kąty w celu obrony mistów. Dnia 3 września odmaszerowała do Wadowic. Tamzestrzelono dwa samoloty niemieckie, w tym jeden myśliwski. Dnia 4 września bateria przeszła przez m. Krzywaczki, a potem do Mogilian, gdzie broniła dowództwa dywizji. W nocy z 5 na 6 września bateria przemaszerowała do m. Bochnia, potem do Tarnowa i do Dębicy. Z Dębicy bateria walczy w drodze do Rzeszowa i tam pozostają do 9 września. W dniu 10 września bateria przemaszerowała przez Łańcut, Przeworsk, Jarosław do M. Kuryłówka pod Leżajskiem, gdzie dnia 11 września broniła punktów przegrupowania dywizji. Dnia 13 września bateria, wraz z resztkami dywizji przemaszerowała przez Tarnogród. Dalej około 30 km od Tarnogrodu bateria została zwolniona rozkazem przez dowódcę dywizji. Bateria marszem przeszła do Włodawy, zmierzając do Brześcia, który jednak był już zajęty przez Niemców. We Włodawie bateria pozostawiła większość pojazdów ze względu na brak paliwa. Dnia 17 września oddział dotarł do Kowla, gdzie zestrzelono bombowiec. Pod wieczór bateria wymaszerowała przez Łuck - Horochów obierając kierunek na Lwów. Za Przemyślanami bateria natknęła się na kawalerię i czołgi sowieckie. Dowódca zgodził się na rozbrojenie baterii. Oficerów oddzielono od szeregowych. W nocy wszyscy oficerowie zbiegli z niewoli, a pod Żółkwią dostali się do niewoli niemieckiej. Łącznie bateria zestrzeliła 3 samoloty niemieckie.


Bateria Artylerii Przeciwlotniczej Motorowa Typ A nr 24 -  bateria 4 armat 40 mm wz.36 przydzielona do 24 DP.

 

Dowódca – kpt. Józef Jan Kopeć
Oficer zwiadowczy – ogn. pchor. Zenon Klemensowicz
Dowódca 1 plutonu - por. rez. Władysław Porzycki
Dowódca 2 plutonu – ppor. rez. Jan Lipus
Dowódca 3 plutonu – ppor. Jerzy Stanisław Baczewski
Dowódca 4 plutonu – kpr. pchor. rez. Joachim Jan Wodarz

 

Bateria rozpoczęła mobilizację 24 sierpnia 1939 r. Transportem kolejowym bateria przejechała do Kutna w dniu 26 sierpnia. Zadaniem baterii była obrona OPL węzła kolejowego Kutno - Azory. Dnia 6 września 1939 r. bateria ruszyła do Włocławka, gdzie miała bronić mostu na Wiśle i dworca kolejowego. Dnia 8 września bateria otrzymała rozkaz powrotu do Kutna, które zastali w płomoieniach po bombardowaniu. Dnia 9 wrzesnia otrzymano rozkaz przydzielający baterię do Grupy Operacyjnej gen. Edmunda Knoll - Kownackiego. Podczas natarcia Grupy Operacyjnej na Łódź, bateria broniła przeprawy przez Bzurę. Szlak bojowy dajlej wiódł przez Młogoszyn. Żychlin, Kiernozie, Wejsce, Nowa Wieś. Dnia 15 września bateria otrzymała rozkaz zajęcia stanowisk w rejonie Giżyce - Giżyczki. W nocy z 17 na 18 września bateria przesunęła się pod Iłów, gdzie wobec zatarasowania drogi uszkodzono działa samochody, a wkrótce poddano się wobec wojsk niemieckich. Bateria zestrzeliła 12 samolotów niemieckich.


Bateria Artylerii Przeciwlotniczej Motorowa Typ B nr 85 -  bateria 2 armat 40 mm wz.36 przydzielona do Krakowskiej Brygady Kawalerii. 

 

dowódca – ppor. Stanisław Antoni Skowroński
dowódca 1 plutonu – ppor. Romuald Boniecki
dowódca 2 plutonu – por. rez. Kazimierz Korczyński
 

Brak szczególowych informacji co do przebiegu szlaku bojowego.

 


Pluton Artylerii Przeciwlotniczej Półstały Nr 504

 

Brak szczególowych informacji co do obsady personalnej oraz przebiegu szlaku bojowego.